Biuletyn Informacji Publicznej
BIP - Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Wągrowcu

W obszernej literaturze przedmiotu spotyka się różnorodne definicje rodziny, zwracające uwagę na wzajemne relacje zachodzące między jej członkami oraz podkreślające fakt, że rodzina zapewnia ciągłość biologiczną i kulturową społeczeństwa. Według Jana Szczepańskiego, wybitnego socjologa polskiego, rodzina to grupa złożona z osób połączonych stosunkiem małżeństwa i stosunkiem rodzice-dzieci. Zbigniew Tyszka określił rodzinę jako zbiorowość ludzi powiązanych ze sobą więzią małżeństwa, pokrewieństwa, powinowactwa lub adopcji. W podobny sposób zdefiniował rodzinę Zbigniew Zaborowski, określając ją jako grupę naturalną opartą na związkach krwi, małżeństwa lub adopcji i podkreślając, iż jest to grupa o charakterze wspólnoty, której podstawową funkcją jest utrzymanie ciągłości biologicznej społeczeństwa. Według Leona Dyczewskiego rodzina jest podstawowym środowiskiem biologicznego i duchowego rozwoju człowieka. Analizując i porównując różne mniej lub bardziej zadowalające określenia rodziny, Franciszek Adamski podkreślił, że środowisko to można traktować zarówno w kategoriach grupy, jak i instytucji społecznej. Formułując definicję skłaniającą się w kierunku grupy społecznej, Adamski stwierdził, iż rodzina stanowi duchowe zjednoczenie szczupłego grona osób, skupionych we wspólnym ognisku domowym aktami wzajemnej pomocy i opieki oparte na wierze w prawdziwą lub domniemaną łączność biologiczną, tradycję rodzinną i społeczną i wymienił cechy wyróżniające rodzinę spośród innych grup, do których zaliczył: wspólne zamieszkanie członków, wspólne nazwisko, wspólną własność, ciągłość biologiczną oraz wspólną kulturę duchową. W przypadku tym analizie podlegają takie zagadnienia, jak rola i pozycja społeczna, bliskość przestrzenna, mała liczba członków, nieformalne wzory kontroli oraz nieformalne stosunki łączące członków grupy, przybierające charakter w pełni osobowy. Jeśli chodzi o rozumienie rodziny jako instytucji społecznej, zawsze mamy na myśli jej formalne ustanowienie i funkcjonowanie według określonych norm społecznych w ramach danego systemu społecznej kontroli. Przemiany, jakie dokonują się we współczesnej rodzinie nie zawsze pociągają za sobą skutki pozytywne. Coraz więcej rodzin nie potrafi sobie radzić w nowych warunkach społeczno-gospodarczych. Trudności te mogą uniemożliwić rodzinie wypełnianie jej poszczególnych funkcji, co w konsekwencji może doprowadzić do niewydolności tego środowiska wychowawczego.

Nie ulega wątpliwości, że problemy rodziny kształtują się w ścisłym związku z sytuacją społeczno-ekonomiczną otoczenia, w którym ona funkcjonuje. Niezależnie od form gospodarowania, ustroju społecznego czy systemu kulturowego, istnienie rodziny zawsze związane jest z istnieniem społeczeństwa, które jednocześnie wyznacza jej określone cele, zadania i funkcje, umożliwiające podejmowanie procesu edukacji kolejnych młodych pokoleń. Tworząc nowe życie, będąc podstawą jego istnienia i rozwoju, mając własne prawa rodzina uczestniczy w życiu społeczności lokalnej i religijnej, narodu, społeczeństwa i państwa. Rodzina jest mikrostrukturą społeczną, z jednej strony stanowi pełną autonomię swojego życia, a z drugiej jest ściśle powiązana z całym otoczeniem społecznym. Jej przeobrażenia stanowią naturalny wykładnik zmian historycznych, ewolucji społeczeństwa. Warto podkreślić, że zrozumienie procesów i kondycji rodziny współczesnej wymaga genetycznego podejścia, cofnięcia się wstecz, prześledzenia uwarunkowań i logiki jej przeistoczeń w dłuższym okresie, z wyróżnieniem naturalnie wyodrębniających się etapów społecznych przemian makro- i mikrostrukturalnych.

Na współczesny model rodziny polskiej istotny wpływ wywierają także procesy transformacji ustroju politycznego, społecznego i gospodarczego rozpoczęte po 1989 roku, które stwarzają dla społeczeństwa duże szanse, ale też zagrożenia. Przeobrażenia te wnoszą nowe treści w życie społeczne, nadają inny kształt oświacie, służbie zdrowia, systemowi świadczeń rentowo-emerytalnych, stawiają wyższe wymogi przed człowiekiem, który pragnie osiągnąć życiowy sukces. Zarówno przemiany te, jak i nowa rzeczywistość społeczno-gospodarcza wywołały niezwykle istotne problemy przystosowawcze społeczeństwa polskiego, którego znaczna część ma poważne trudności w odnalezieniu się w nowych warunkach bytowania. Trudności te mogą uniemożliwić wypełnianie podstawowych funkcji rodziny, co w konsekwencji może prowadzić do jej niewydolności. Nowe układy rodzinne, zmienione warunki życiowe tworzą odmienne sytuacje wychowawcze, które stanowią wypadkową spełniania przynależnych jej funkcji, a także etapów przemieniania się ich życia.

    Pomoc dziecku i rodzinie jest zadaniem własnym obowiązkowym samorządu gminnego, wynikającym z ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 575 z późn. zm.). Ustawa nałożyła na gminę obowiązek wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych. Obejmuje również planowe działania mające na celu przywrócenie rodzinie zdolności do wypełniania tych funkcji. Zgodnie z art. 8 wyżej cytowanej ustawy, rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych wójt zapewnia wsparcie, które polega w szczególności na:

1)     analizie sytuacji rodziny i środowiska rodzinnego oraz przyczyn kryzysu w rodzinie;

2)     wzmocnieniu roli i funkcji rodziny;

3)     rozwijaniu umiejętności opiekuńczo-wychowawczych rodziny;

4)     podniesieniu świadomości w zakresie planowania oraz funkcjonowania rodziny;

5)     pomocy w integracji rodziny;

6)     przeciwdziałaniu marginalizacji i degradacji społecznej rodziny;

7)     dążeniu do reintegracji rodziny.

Prowadzeniem postępowań w sprawach z zakresu wspierania rodziny na podstawie upoważnienia wójta zajmował się kierownik gminnego ośrodka pomocy społecznej.

Gminny  Ośrodek Pomocy Społecznej w Wągrowcu realizował zadania wynikające z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej poprzez:

Zatrudnienie asystenta rodziny

Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej zobowiązuje gminę do zapewnienia rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej wsparcia i pomocy asystenta rodziny.

Asystent rodziny to osoba przez pewien czas wspierająca rodzinę, aby w przyszłości samodzielnie potrafiła pokonywać trudności życiowe, zwłaszcza dotyczące opieki i wychowania dzieci. Asystent rodziny towarzyszy rodzicom we wprowadzaniu zmian w swoim myśleniu, zachowaniu oraz otoczeniu, koniecznych do tego, aby środowisko rodzinne sprzyjało bezpieczeństwu i prawidłowemu rozwojowi dzieci. Asystentura polega na zindywidualizowanej pracy w rodzinie, z rodziną  dla rodziny przy dominowaniu pracy z rodziną. Działania asystenta i rodziny zmierzają do jej usamodzielnienia i pozostawienia dzieci w rodzinie, w środowisku zapewniającym im poczucie bezpieczeństwa i prawidłowy rozwój.

W 2016 roku Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Wągrowcu zatrudniał dwóch asystentów na pełen etat na podstawie umowy o pracę w systemie zadaniowego czasu. Wsparciem asystentów rodziny objęte były 33 rodziny, w których przebywało 93 dzieci.

Asystenci rodziny prowadzili pracę z rodzinami w ich miejscu zamieszkania lub w miejscu wskazanym przez rodzinę, polegającą przede wszystkim na zindywidualizowanym podejściu do rodziny, uwzględniając jej zasoby. Celem pracy asystenta rodziny jest osiągnięcie przez rodzinę podstawowego poziomu stabilności życiowej, która umożliwi jej wychowywanie dzieci.

W rodzinach  tych podejmowane były działania w zakresie:

- prowadzenia gospodarstwa domowego,

- racjonalnego gospodarowania budżetem domowym,

- rozwiązywania trudności finansowych poprzez regulowanie zadłużeń,

- utrzymywania higieny i pielęgnacji,

- budowania kompetencji i postaw wychowawczych poprzez indywidualne konsultacje wychowawcze oraz udzielanie wsparcia dla rodziców mających trudności wychowawcze z dziećmi,

- monitorowania z pedagogami i wychowawcami absencji i realizowania obowiązku szkolnego dzieci,

- udzielanie rodzinom pomocy w rozwiązywaniu problemów psychologicznych,

- przedstawiania ofert pracy, szkoleń w zakresie podnoszenia kwalifikacji i zdobywania nowych umiejętności,

- motywowania osób z problemem alkoholowym do podejmowania lub kontynuowania terapii,

- współpracy z instytucjami wspierającymi rodzinę takimi jak Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Sąd Rejonowy, Gminna Komisja Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, szkoły i przedszkola,

- poprawy relacji między członkami rodziny.

Wszystkie działania podejmowane były  w oparciu o plan pracy z rodziną we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z pracownikami socjalnymi oraz powiatowym centrum pomocy rodzinie i placówką opiekuńczo-wychowawczą. Podejmowane działania przez asystenta rodziny w rodzinach obejmowanych wsparciem doprowadziły do ustabilizowania sytuacji tych rodzin, jednak rodziny te nadal wymagają dalszej pracy ze strony asystenta rodziny w kierunku  prawidłowego wypełniania funkcji opiekuńczo-wychowawczych.

W  2016 roku asystenci rodziny zakończyli pracę w 8 rodzinach, z tego z powodu:

- zmiany miejsca zamieszkania 2 rodzin,

- osiągnięcia zamierzonych celów w 4 rodzinach,

- osiągnięcia pełnoletniości przez dzieci w 2 rodzinach.

Na koniec roku wsparciem asystentów rodziny objętych było 25 rodzin.

Gmina Wągrowiec przystąpiła do ogłoszonego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Resortowego Programu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej na rok 2016 „Asystent rodziny i koordynator rodzinnej pieczy zastępczej”. Dnia 13 września 2016 roku zawarta została umowa w sprawie dotacji celowej na realizacje tego zadania. Gminie przyznana została dotacja w kwocie 45.600,00 zł. W rozliczeniu programu uwzględniono wydatki związane z zatrudnieniem dwóch asystentów rodziny w okresie 12 miesięcy.

Rozliczenie  wydatków w ramach programu przedstawia się następująco:

Ponoszenie kosztów związanych z umieszczeniem dzieci w pieczy zastępczej.

Zgodnie z art. 191 ust. 9 i 11  ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej albo w rodzinnym domu dziecka gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej ponosi odpowiednio wydatki w wysokości:

- 10% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka – w pierwszym roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej;

- 30% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka – w drugim roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej;

- 50% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka – w trzecim roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej.

 W 2016 roku Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Wągrowcu został obciążony przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Wągrowcu kosztami w wysokości 10%, 30% i 50% wydatków za opiekę i wychowanie  7 dzieci z terenu naszej gminy, które zostały umieszczone w pieczy zastępczej. Łącznie w 2016 roku wydatkowano na ten cel kwotę 35.959,92 zł.

Asystenci rodziny oraz pracownicy socjalni uczestniczyli w posiedzeniach zespołów dotyczących okresowej oceny sytuacji dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej, które odbywały się w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Wągrowcu oraz Wielofunkcyjnej Placówce Opiekuńczo-Wychowawczej w Wągrowcu.

Program wspierania rodziny.

Zgodnie z art. 176  pkt 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej do zadań własnych gminy należy opracowanie i realizacja 3-letnich gminnych programów wspierania rodziny. W październiku 2015 roku Uchwałą Rady Gminy Wągrowiec został przyjęty Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Wągrowiec na lata 2016-2018. Program ten to działanie  wielu instytucji polegające przede wszystkim na wzmocnieniu zasobów własnych rodziny, zapobieganiu dysfunkcjom rodzin oraz pomocy w przezwyciężaniu trudności w wypełnianiu obowiązków opiekuńczo-wychowawczych. Głównym celem programu jest tworzenie warunków sprzyjających wzmocnieniu rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz profilaktyka w zakresie promowania społecznie pożądanego modelu rodziny.

W miesiącu listopadzie 2016 roku zostało zorganizowane jednodniowe szkolenie z psychologiem w zakresie podniesienia kompetencji opiekuńczo-wychowawczych  dla rodzin borykających się z problemami opiekuńczo-wychowawczymi, nie objętymi asystą rodzinną. Poniesiono na ten cel wydatek w kwocie 800,00 zł.

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Wągrowcu jest w posiadaniu zakupionych w 2012 roku w ramach programu materiałów dydaktycznych, które były wypożyczane przez placówki oświatowe z terenu gminy Wągrowiec.

Potrzeby związane z realizacją zadań wynikających z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej zostały uwzględnione również w planie budżetowym na 2017 rok  i obejmują:

- zatrudnienie na podstawie umowy o pracę dwóch asystentów rodziny,

- ponoszenie odpłatności gminy za dzieci umieszczone w pieczy zastępczej w wysokości od 10% do 50% wydatków na ich opiekę i wychowanie,

- realizację Gminnego Programu Wspierania Rodziny w Gminie Wągrowiec.